2ـ پیامبران الهی
قرآن به روشنی یادآور می‌شود كه روز قیامت فردی از هر امت بر اعمال آنان گواهی می‌دهد چنانكه می‌فرماید:
«فَكَیْفَ إِذا جِئْنا مِنْ كُلِّ أُمَّهٍ بِشَهِیدٍ وَ جِئْنا بِكَ عَلى هؤُلاءِ شَهِیداً»[6]
چگونه می‌شود آنگاه كه از هر امتی گواهی بیاوریم و تو را نیز بر آنان (گواهان) شاهد بیاوریم...
در آیات دیگر نیز به صورت كلی یادآوری شده است كه بر هر امتی شاهد و گواهی هست.[7]
ولی مفسران گواه هر امت را پیامبر آن امت دانسته‌اند و گواه این مطلب این است كه قرآن حضرت مسیح را شاهد امت خویش معرفی كرده است آنجا كه می‌فرماید:
هیچ اهل كتابی نیست مگر این كه به عیسی پیش از مرگ او، ایمان می‌آورد، عیسی در روز قیامت بر علیه آنان شهادت می‌دهد.[8]
بنابراین می‌توان شهود هر امت را پیامبر آن امت دانست.
در این جا مطلب دیگری نیز قابل توجه است و آن این كه در آیه گذشته (وجِئْنا بِكَ عَلى هؤُلاءِ شَهِیداً) خود پیامبر گواه (بر آنان) معرفی شده است، اكنون باید دید مقصود از آنان كیست؟
آیا مقصود گواه بودن بر پیامبران پیشین است كه در حقیقت پیامبران شاهدان امت خویش بوده و پیامبر اسلام شاهد بر شهود می‌باشد و یا مقصود شهادت پیامبر اسلام بر امت خویش است؟
در این جا دو احتمال وجود دارد، مرحوم طبرسی همان احتمال نخست را ذكر كرده و از احتمال دوم ذكری به میان نیاورده است و از اینكه در آیه، كلمه «هولاء» بكار برده (وجِئْنا بِكَ عَلى هؤُلاءِ شَهِیداً) می‌توان گفت كه مقصود همان امت خود پیامبر ـ صلّی الله علیه و آله و سلّم ـ می‌باشد.
علم گسترده‌ی شهود
این آیات از علم گسترده و همه جانبه «شاهدان» پرده برمی‌دارد و اینكه شاهدان امت‌ها از كارهای ظاهری و باطنی آنان آگاه می‌باشند، زیرا «اَداِء» شهادت فرع «تَحمُلّ» آن است و شهادت به حكم این كه به معنی شهود و حضور است مستلزم آن كه شاهد نزد مَشهُود بِهْ (كاری كه بر وقوع آن شهادت می‌دهد) نوعی حضور داشته باشد، اكنون سئوال می‌شود آیا با علم عادی می‌توان بر جمیع اعمال یك فرد كه به صورت پنهان و آشكار در تمام مدت عمر خود انجام داده است شهادت داد؟
بنابراین باید بگوئیم: پیامبران در پرتو احاطه بر افعال ظاهری و باطنی افراد به چنین شهادتی موفق می‌شوند.
شگفت‌آور این كه پیامبران نه تنها بر اعمال انسان‌های معاصر خود گواهی می‌دهند، بلكه بر اعمال مجموع افراد امت كه چه بسا پس از رحلت پیامبر چشم به جهان گشوده و زندگی را آغاز كرده‌اند، گواهی خواهند داد.
و از این جا می‌توان پایه‌ی گستردگی علم پیامبران و احاطه‌ی غیبی آنان را نسبت به امت‌های خود به دست آورد و بر خلاف اندیشه گروهی از كوته‌فكران كه علم انبیاء را به دائره محدودی منحصر می‌كنند این آیات بر خلاف اندیشه آنان گواهی می‌دهد.
3ـ پیامبر اسلام
به حكم آیات گذشته پیامبر اسلام ـ صلّی الله علیه و آله و سلّم ـ بر اعمال امت خود گواهی می‌دهد ولی در این خصوص آیاتی وارد شده است كه به همین جهت آن را جداگانه مطرح نمودیم.
قرآن كریم در این باره می‌فرماید:
طریقه و راه پدرتان ابراهیم (را پیروی كنید) او شما را در زمان‌های پیش مسلمان نامیده است. و در این مورد پیامبر بر شما گواه است و شما نیز گواهان بر مردم می‌باشید.[9]
و در آیه دیگر می‌فرماید:
«وَ كَذلِكَ جَعَلْناكُمْ أُمَّهً وَسَطاً لِتَكُونُوا شُهَداءَ عَلَى النَّاسِ وَ یَكُونَ الرَّسُولُ عَلَیْكُمْ شَهِیداً»[10]
شما را امت برگزیده قرار دادیم تا بر مردم شاهد و گواه باشید و پیامبر نیز بر شما شاهد و گواه باشد.
در برخی از آیات قرآن، پیامبر گرامی شاهد و مبشر معرفی شده است آنجا كه می‌فرماید:
«یا أَیُّهَا النَّبِیُّ إِنَّا أَرْسَلْناكَ شاهِداً وَ مُبَشِّراً»[11]
ای پیامبر ما تو را گواه و نوید دهنده برانگیختیم.
ممكن است مقصود از این شاهد، شهادت بر اعمال در روز رستاخیز باشد.
و در آیه دیگر می‌فرماید:
«إِنَّا أَرْسَلْنا إِلَیْكُمْ رَسُولاً شاهِداً عَلَیْكُمْ»[12]
ما به سوی شما پیامبری را برانگیختیم كه شاهد بر اعمال شما است.
با توجه به این كه ادای شهادت فرع تحمل آن است این آیات خود گواه روشنی بر وسعت و گستردگی علم پیامبر اسلام بر اعمال ظاهری و باطنی امت اسلامی می‌باشد.
ارسال نظر برای این مطلب
اطلاعات کاربری
شاهدان روز قیامت از منظر قران کریمآرشیو
آمار سایت